Adwokat Piotr Truszkowski współpracuje z redakcją PwS. Publikujemy artykuły, które mogą być przydatne dla naszych czytelników
Celem niniejszego artykułu jest określenie fundamentalnych praw przysługujących podatnikowi w toku prowadzonej przez organy podatkowe kontroli podatkowej. Znajomość tych uprawnień ma istotne znaczenie w praktyce, albowiem zapewnia podatnikowi możliwość skutecznego przeciwstawienia się niekorzystnym dla podatnikom ustaleniom poczynionym przez organ w toku kontroli podatkowej, czy następnie postępowania podatkowego.
Pierwszym i najważniejszym z uprawnień podatnika przysługującym mu podczas kontroli podatkowej jest prawo do uczestniczenia w czynnościach kontrolnych. Zgodnie z brzmieniem art. 285 Ordynacji podatkowej, czynności kontrolnych dokonuje się bowiem, co do zasady w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych, poprzez złożenie na piśmie stosownego oświadczenia w tym zakresie. W razie odmowy złożenia takiego oświadczenia, kontrolujący dokonują adnotacji o rezygnacji, dołączając ją do protokołu kontroli podatkowej. W sytuacji, gdy podmiotem poddanym kontroli podatkowej jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej czynności kontrolnych dokonuje się w obecności osób upoważnionych. Zgodnie z ugruntowanymi poglądami przedstawicieli prawa uprawnienie do uczestnictwa w czynnościach kontrolnych ,,(…) wynika w praktyce zarówno z zasady praworządności, jak i prawdy obiektywnej i zostało podniesione do rangi zasady ogólnej, w art. 123 § 1 Ordynacji”. Należy również pamiętać, że podatnik powinien wykazać się również własną inicjatywą w przedkładaniu dowodów i wyjaśnień przemawiających na jego korzyść. Należy podkreślić, że kontrolowany nie może samodzielnie przeprowadzić wszystkich dowodów, np. przesłuchanie świadka, to może on jednak żądać (na podstawie art. 188 ordynacji podatkowej), aby to organ kontrolujący przeprowadził określoną czynność dowodową na jego wniosek. W toku tych czynności kontrolowany może zgłaszać wszelkie swoje uwagi do protokołu, a świadkom może zadawać własne pytania.
Kolejnym z uprawnień podatnika poddanego kontroli podatkowej jest prawo do wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, odpisów i kopii przy wykorzystaniu własnych przenośnych urządzeń, a także żądanie wydania akt sprawy. Powyższe możliwości gwarantuje art. 178 ordynacji podatkowej. W praktyce podatnicy niestety często nie weryfikują, jakie dokumenty zgromadził organ podatkowy. Takie zachowanie podatnika należy ocenić, jako niewłaściwe, gdyż poprzez zapoznanie się z aktami sprawy, podatnik może dowiedzieć się, jakie dowody są zbierane i jakie stanowisko prezentuje organ podatkowy, a wobec pozyskania takiej wiedzy, podatnik może ten materiał uzupełnić, w taki sposób, aby wynik był dla niego jak najbardziej korzystny. Nadto należy mieć na uwadze, że organ podatkowy może gromadzić materiał dowodowy również z innych źródeł niż podatnik, np. od jego kontrahentów lub z banków, urzędów. W takim przypadku zapoznanie się z materiałem dowodowym umożliwi podatnikowi zorientować się w tym, jaką wiedzą w zakresie objętym kontrolą dysponują kontrolujący.
Podatnik ma prawo wyrazić swój sprzeciw przeciwko bezprawnym działaniom kontrolujących, do których należą:
Z art. 282b ordynacji podatkowej wynika obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę wszczyna się w takiej sytuacji nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Uprawnienie to daje podatnikowi czas na właściwe przygotowanie się do takiej kontroli. W praktyce kontrolujący nie zawsze przestrzegają jednak tego przepisu, np. w sytuacji zbliża się okres podatkowy ulegający przedawnieniu.
W razie próby prowadzenia kontroli bez zawiadomienia, podatnikowi przysługuje sprzeciw, o którym była mowa powyżej, który doprowadzi w efekcie do odstąpienia od takiej kontroli.
Należy jednak pamiętać, że przepisy przewidują wyjątki od obowiązku zawiadamiania podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli.
Podatnikowi przysługuje także uprawnienie do skorygowania deklaracji podatkowej objętej przedmiotem kontroli. Korekty deklaracji podatnik może dokonać w okresie pomiędzy zakończeniem kontroli podatkowej, a wszczęciem postępowania podatkowego. Uprawnienie takie wynika wprost z art. 81b § 1 pkt 2 lit. a ordynacji podatkowej. To bardzo ważny moment dla podatnika, w którym należy się zastanowić nad ewentualną „korektą działalności” podmiotu w przeszłości. Pamiętajmy, że korekta uwalnia nas od, np. odpowiedzialności karnoskarbowej. Z przedmiotowego uprawnienia warto skorzystać, kiedy podatnik zgadza się w pełni z ustaleniami organu kontrolującego. Niemniej jednak, jeśli podatnik nie zgadza się z ustaleniami poczynionymi przez kontrolujących, powinien on zdecydowanie odstąpić od składania korekty deklaracji i skorzystać z prawa do złożenia zastrzeżeń do protokołu kontroli podatkowej i dalej bronić swych praw w toku postępowania podatkowego i następnych instancjach postępowania administracyjnego.
Podatnik, który po zakończeniu kontroli podatkowej nie zgadza się z ustaleniami protokołu, przysługuje na podstawie art. 291 Ordynacji podatkowej prawo do wniesienia w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia, zastrzeżeń lub wyjaśnień, z równoczesnym wskazaniem stosownych wniosków dowodowych.
W toku kontroli podatkowej, podatnik w kontaktach z organem podatkowym, może być reprezentowany przez pełnomocnika, którym może być adwokat, radca prawnym, bądź doradca podatkowy, jak również każda inna osoba, która dysponuje pełną zdolnością do czynności prawnych. Pełnomocnictwo w postępowaniu kontroli podatkowej sporządza się na urzędowym formularzu PPS-1 dla pełnomocnictwa szczególnego oraz PPO-1 dla pełnomocnictwa ogólnego.
Podstawa prawna: ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U.2018.800 t.j. z dnia 2018.04.27)
Piotr Truszkowski
Adwokat
+ 48694487667
Filia Kancelarii w Płońsku
ul. Młodzieżowa 13 lok. 72
09-100 Płońsk
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz