Choć dosłowne tłumaczenie słowa bullying z języka angielskiego oznacza znęcanie się nad kimś lub zastraszanie, w przestrzeni publicznej przyjęło się odnosić to pojęcie do przemocy rówieśniczej. Chodzi tu nie tylko o przemoc fizyczną, ale również psychiczną czy społeczną. Z bullyingiem możemy mieć do czynienia wszędzie tam, gdzie dzieci i młodzież funkcjonują w swoich grupach rówieśniczych – a więc przede wszystkim w szkole.
Bullying nie polega na jednorazowych konfliktach, lecz ma charakter powtarzalny, a jego celem jest wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie jest to etap dorastania ani „dziecięce wygłupy”, które „same miną”. To zjawisko, które ma swoje realne konsekwencje prawne, a niejednokrotnie stanowi po prostu przestępstwo.
Ofiara przemocy rówieśniczej doświadcza nie tylko lęku czy upokorzenia, ale również długotrwałych skutków emocjonalnych, które wpływają na jej rozwój, poczucie własnej wartości i funkcjonowanie w społeczeństwie. W tym artykule skupię się jednak nie na aspektach psychologiczno-pedagogicznych, lecz na kwestiach prawnych.
Każda szkoła ma ustawowy obowiązek zapewnić uczniom bezpieczeństwo. Zadanie to nie sprowadza się jedynie do deklaracji, lecz stanowi obowiązek prawny, za którego niewykonanie nauczyciele i dyrekcja mogą ponosić odpowiedzialność – również dyscyplinarną.
Nauczyciele i dyrektorzy szkół mają obowiązek reagowania na przemoc między uczniami, między innymi poprzez zawiadamianie odpowiednich instytucji – kuratorium oświaty, a w poważniejszych przypadkach także policji lub sądu rodzinnego. Tym samym rodzice dziecka doświadczającego przemocy mają prawo oczekiwać od szkoły realnej interwencji. Jeżeli tej reakcji brakuje, mogą złożyć pisemną skargę, a w dalszej kolejności zawiadomić kuratorium oświaty. Zdarza się jednak, że mimo zgłoszeń sprawa jest bagatelizowana lub „zamiatana pod dywan”. Wówczas pomocne może okazać się wsparcie prawnika, który zna praktykę działania instytucji oświatowych i potrafi dobrać odpowiednie środki prawne.
Inną ścieżką jest zawiadomienie prokuratury o sytuacji w szkole lub skierowanie sprawy na drogę postępowania cywilnego. Przemoc w szkole może bowiem stanowić podstawę do odpowiedzialności karnej (np. za znęcanie się, groźby karalne, zniewagę czy naruszenie nietykalności cielesnej) lub cywilnej (np. zadośćuczynienie za krzywdę czy odszkodowanie). W niektórych przypadkach konieczne może być także zawiadomienie sądu rodzinnego i zawnioskowanie o wgląd w sytuację rodziny dziecka, które stosuje przemoc. Prawo z jednej strony ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa ofierze, ale z drugiej – umożliwienie wychowania i resocjalizacji sprawcy.
Ścieżek, z których mogą skorzystać rodzice, jest zatem kilka i w wielu sytuacjach warto działać równolegle na kilku poziomach. Wbrew powszechnym opiniom, prawo daje ofiarom bullyingu realne narzędzia obrony. Trzeba jednak podkreślić, że w praktyce walka o poprawę sytuacji dziecka doświadczającego przemocy wymaga od rodziców determinacji i konsekwencji.
Jestem zwolennikiem tego, by jak najwięcej problemów dzieci rozwiązywać na jak najniższym poziomie – w rodzinie, klasie lub szkole. Jeśli jednak rodzice dziecka stosującego przemoc, nauczyciele czy dyrekcja nie podejmują skutecznych działań, konieczne jest zaangażowanie innych instytucji państwa. Ofiara i jej rodzice muszą wiedzieć, że mają prawo oczekiwać ochrony, a państwo ma obowiązek jej udzielenia.
Bullying to nie kwestia wychowawczej dyskusji, lecz poważny problem społeczny. Dlatego nie można poprzestawać na rozmowach z nauczycielem i apelowaniu do szkoły o zajęcie się sprawą. Dziecko ma prawo do bezpieczeństwa, a dorośli – obowiązek to bezpieczeństwo zapewnić.
Adwokat Damian Kowalski,
karnista prowadzący praktykę w Warszawie i w Płońsku.
Tel.: 796 990 598
0
0
0
0
0
0
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
