Oddali życie w obronie ojczyzny, w walce z nawałą bolszewicką. Teraz ich grób zostanie odnowiony

Zbiorowa mogiła wojenna zlokalizowana na cmentarzu parafialnym w Sochocinie, z prawej strony głównej alei, kryje prochy żołnierzy polskich poległych w sierpniu 1920 r. U podstawy pomnika widnieje wymowny napis: „Poległym bohaterom w obronie wiary i Ojczyzny, dnia 17 sierpnia 1920 r.”. W ten sposób społeczeństwo Sochocina oddało hołd i uczciło pamięć tych żołnierzy. W tym roku, po 100 latach od tamtych wydarzeń, w setną rocznicę Bitwy Warszawskiej, pomnik przejdzie renowację. To wspólne przedsięwzięcie Stowarzyszenia Aktywnie Zakręci im. Marka Kasprzaka i Parafii pw. św. Jana Chrzciciela w Sochocinie oraz gminy Sochocin.

We wtorek, 19 maja, na sochocińskim cmentarzu parafialnym rozpoczęły się prace remontowe historycznego obiektu cmentarnego. W ramach projektu odnowiony zostanie pomnik centralny, poprzez konserwację kamieni i uzupełnienie oraz pomalowanie betonowych fug farbą fasadową, odporną na warunki atmosferyczne. Dodatkowo miejsce pochówku żołnierzy Wojska Polskiego zostanie bardziej wyeksponowane, poprzez wykonanie nowej tablicy (z granitu impala), na której zamieszczony zostanie symbol orła wojskowego z 1919 r., a także nowa inskrypcja mówiąca o tym, że jest to miejsce spoczynku żołnierzy WP. Przy mogile powstaną również dwie tablice z nazwiskami żołnierzy - symetrycznie po lewej i prawej stronie. Wokół grobu zostanie położona kostka granitowa, a znajdujące się przy nim cztery drzewa będą poddane zabiegom pielęgnacyjnym. Wokół drzew wykonane będą koła wyłożone agrowłókniną i wysypane kamieniem granitowym.

Ale wróćmy do początku tej historii i przypomnijmy sobie choć pokrótce, co wydarzyło się w tamtych dramatycznych czasach. W sierpniu 1920 r. w rejonie Sochocina miały miejsce gwałtowne walki z wojskami bolszewickimi. Walki w rejonie Sochocina należały do jednych z najważniejszych w tej wojnie. Pierwszą polską kontrofensywą w kluczowym momencie tej wojny były działania 5. Armii generała Władysława Sikorskiego, które nazwane zostały później Bitwą nad Wkrą. Generał Sikorski pisał w swoich wspomnieniach o tych decydujących momentach: Skierowując 13 sierpnia gen. Krajowskiego do okolic Sąchocina, zdawaliśmy sobie sprawę z trudności, jakie jemu i prowadzonej przez niego grupie przypadną przez to w udziale.

Walki w rejonie Sochocina należały do bardzo ciężkich i niezwykle krwawych. W opracowaniu tego tematu znalazł się następujący zapis: Gdy gen. Krajowski stwierdził, że skrzydło 15 Armii Korka jest odsłonięte, przerwał marsz ku północy i zarządził odwrotny ruch swoich oddziałów, by uderzyć na skrzydło 15 Armii w rejonie Sochocin–Ojrzeń. Późną nocą z 14 na 15 sierpnia 145 pp ppłk. Rachmistruka, idący w przedniej straży 18 DP, uderzył na Sochocin. Zdobył go o godz. 3 nad ranem w boju na bagnety, tracąc 6 oficerów i 60 żołnierzy.

Warto wspomnieć, że w ręce naszych żołnierzy wpadły znaczne ilości materiałów wojennych oraz zdobyto wielu jeńców.

Nie można też zapomnieć o postawie wielu mieszkańców Sochocina, którzy pomagali żołnierzom w okresie walk. W monumentalnym dziele dotyczącym udziału ludności cywilnej w wojnie 1920 roku czytamy: Mieszkańcy Sochocina, pomagając polskim żołnierzom w spaleniu mostu na Wkrze, uniemożliwili bolszewikom szybkie zajęcie Płońska, klucza całego lewego skrzydła 5 Armii.

Według Listy strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, opracowanej przez Wojskowe Biuro Historyczne w 1934 r., w Sochocinie, w dniach 14–19 sierpnia 1920 r. poległo lub zmarło na skutek odniesionych ran 16 żołnierzy WP.

Czy ich poświęcenie było potrzebne? Bez wątpienia tak. Odważne parcie 18 DP na przeciwnika, rzucenie się na niego w momencie, w którym spodziewał się wyłącznie obrony, przesądziło o zwycięstwie. A zwycięstwo zawsze kosztuje, zawsze ma swoją cenę. Poza odwróceniem losów wojny na północnym odcinku frontu i przyczynieniem się do zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej, walki nad Wkrą przyniosły również olbrzymie zdobycze w broni, amunicji, materiałach wojennych i jeńcach. Bez wątpienia, zarówno walki pod Sochocinem, jak i na terenie sochocińskiej gminy, były jednymi z przełomowych w wojnie roku 1920.

Cześć i chwała Bohaterom! Cześć Ich pamięci!

Źródło:

Władysław Sikorski, Nad Wisłą i Wkrą, studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku.
Janusz Szczepański, Wojna 1920 roku na Mazowszu i Podlasiu.
Janusz Szczepański, Społeczeństwo polskie w walce z najazdem bolszewickim w 1920.
 Michał Marian Grzybowski, Aleksander Kociszewski, Sochocin na przestrzeni wieków.
Lista strat Wojska Polskiego, Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920.
Materiały Urzędu Gminy Sochocin.