Stefan Trzciński, Stanisława Trzcińska, Ignacy Ambroziak, Władysław Muchowski - zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom. Symcha Frost i powieszeni wraz z nim mężczyźni, Żyd i dwóch Polaków o nieznanych nazwiskach. Majową środę poświęcono ich pamięci. Uroczystości odsłonięcia okolicznościowego kamienia miały miejsce w Złotopolicach w gminie Załuski. 

Program „Zawołani po imieniu” poświęcony jest Polakom i przedstawicielom innych narodowości zamordowanym za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej. Pamięć o tych, którzy wykazali się heroizmem w obliczu niemieckiego terroru, jest pielęgnowana we wspomnieniach rodzin, często jednak historie te nie są znane ogółowi społeczeństwa. Program powstał z potrzeby zaznaczenia w przestrzeni publicznej miejsc związanych z pomordowanymi. Instytut Pileckiego podejmuje starania, aby te lokalne doświadczenia stały się częścią powszechnej świadomości historycznej.

[ZT]12771[/ZT]

We wrześniu 1940 r. w Płońsku powstało getto, w którym Niemcy osiedlili 12 tys. Żydów. Po likwidacji getta w grudniu 1942 r. niemal wszystkich deportowano do Auschwitz-Birkenau. Żydzi, którym udało się uniknąć egzekucji lub wywózki, rozpoczęli dramatyczną walkę o przetrwanie. Wśród Polaków, którzy zaangażowali się w pomoc uciekinierom znaleźli się Stanisława Trzcińska i jej dorośli synowie, pochodzący ze Skwar w gminie Naruszewo, Ignacy Ambroziak, mieszkający z żoną Rozalią i synem Henrykiem w Cholewach oraz Władysław Muchowski, który wraz z rodziną prowadził gospodarstwo w Michałowie. 

- Niemcy wpadli na ich trop, żandarmeria przyjechała do poszczególnych gospodarstw, aresztowali przedstawicieli rodzin - tutaj aresztowali Stanisławę i Stefana Trzcińskich, Ignacego Ambroziaka oraz Władysława Muchowskiego - mówi dr Wojciech Cedro reprezentujący Instytut Pileckiego.

Zostali oni zatrzymani w Pomiechówku, w karno-śledczym więzieniu, skąd po kilkunastu dniach zostali przywiezieni do lasu w Złotopolicach. Tam ich powieszono w pokazowej egzekucji. Losy aresztowanej Stanisławy Trzcińskiej do dziś nie zostały poznane.

REKLAMA

– Na tą pokazową egzekucję musieli jeszcze patrzeć mieszkańcy wsi. Trudno nazwać słowami to barbarzyństwo, okrucieństwo i sadyzm. I tak jak w wielu innych przypadkach sprawców nie mamy, nie byli nigdy ścigani - stwierdza prof. Magdalena Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego.

Ciała pomordowanych zostały pochowane na cmentarzu w Smoszewie. Po wojnie odbyła się ich ekshumacja, a ciała przeniesiono na cmentarze w Radzyminie i Naruszewie. Po 80 latach od zbrodni, w miejscu egzekucji stanął kamień upamiętniający cichych bohaterów niemieckiej okupacji. W uroczystości udział wzięli krewni zamordowanych, w tym Joanna Trzcińska, prawnuczka Stanisławy Trzcińskiej. 

– Tereny naszej gminy zamieszkiwali ludzie, którzy w chwilach najbardziej tragicznych, w chwilach bardzo trudnych, pod groźbą utraty życia - potrafili wznieść się ponad swój strach - ocenia Beata Pierścińska, wójt gminy Naruszewo. 

[FOTORELACJA]1059[/FOTORELACJA]

Odsłonięty dzisiaj na skraju lasu kamień jest 31. w kraju i upamiętnia zawołane po imieniu 76 osób. 

W czasie uroczystości odczytano przesłany przez prezydenta RP Andrzeja Dudę list oraz złożono kwiaty. W wydarzeniu udział wzięli przedstawiciele rządu, samorządowcy, duchowni oraz młodzież ze szkół powiatu płońskiego.

- To na nas, władzach lokalnych spoczywa szczególny obowiązek dbania o takie miejsca pamięci. Dlatego jako wójt gminy Załuski chcę zapewnić, że miejsce pamięci ofiar listopada 1943 r. znajdzie szczególne miejsce w lokalnej społeczności. Będzie odwiedzane przez młodzież i mieszkańców naszej gminy, corocznie będziemy upamiętniać rocznicę tych tragicznych wydarzeń listopada. W taki symboliczny sposób oddamy wdzięczność i hołd, bohaterom którzy w najtragiczniejszych dla ludzkości czasach pokazali ogromną odwagę i człowieczeństwo, za co zapłacili najwyższą cenę - przyznaje Kamil Koprowski. 

REKLAMA