Pamięć o ofiarach skrytobójczej masakry na Piaskach [ARCHIWALNE FOTOGRAFIE...]

Była styczniowa noc ’45, kiedy niemiecka policja kryminalna samochodem gestapo przywiozła do ogrodu powiatowego na Piaskach 78 więźniów, przetrzymywanych w płońskim areszcie. Wszyscy zginęli od strzału w tył głowy. Byli to w większości żołnierze AK. Najmłodsi z zamordowanych mieli ledwie 18 lat. Ciała w pośpiechu przysypano zielskiem, reszty dokonał padający śnieg. Znaleziono ich dopiero, kiedy przyszła odwilż...

- Płońszczanie wyjmowali ciała i na własnych rękach wynosili z dołu. Układali je w rzędy. Mieszkańcy Płońska sami ocierali z krwi twarze pomordowanych. Robili wszystko w milczeniu. Ludziom brakowało słów. Na miejsce mordu przybiegły też kobiety, dzieci. Wszyscy stali w ciszy, zszokowani tym, co widzą – wracała do bolesnej historii podczas jednych z rocznicowych uroczystości w latach ubiegłych Mirosława Krysiak, kierownik Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska. - Ktoś zapamiętał, że matka 27-letniego Medarda Świrskiego płacząc nad ciałem syna, powtarzała: "Ja myślałam, że ty jesteś daleko, a ty byłeś tak blisko!". A potem na dziecinnych saneczkach, bo transportu żadnego przecież wówczas nie było, wiozła je szosą płocką do domu. - Ich pogrzeb zgromadził wszystkich. Kto mógł, pomagał zbijać trumny, bo tych, które były - nie wystarczało. Układano je potem wzdłuż alei, przy której dziś znajduje się mogiła, w której spoczywają - dodawała Pani Mirosława. - Mówił mi ktoś, że tego widoku nigdy nie zapomni - cała aleja trumien, ciągnęły się od jednego do drugiego końca cmentarza, a wszędzie wokół nieprzebrany tłum płaczących ludzi, którzy - nie mieszcząc się już na cmentarzu - stali wokół niego (...).

We wtorek, 19 stycznia, w dużo skromniejszym gronie niż zwykle, m.in. z udziałem delegacji władz miejskich i powiatowych, uczczono kolejną, 76. rocznicę zbrodni na płońskich Piaskach.

Drogowskaz do miejsca pamięci poświęconego mieszkańcom Płońska i pow. płońskiego zamordowanym przez Niemców w styczniu 1945 r. (fot. z 2012 r.)

Pogrzeb ofiar zbrodni dokonanej przez Niemców na 78 mieszkańcach Płońska i powiatu płońskiego w styczniu 1945 r., na Piaskach. Zdjęcie wykonano w lutym 1945 r. na miejscowym cmentarzu parafialnym [zbiory Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska]

Nieistniejący już drewniany krzyż, usytuowany na Piaskach w miejscu, gdzie odnaleziono zwłoki mieszkańców Płońska i pow. płońskiego [Foto: Andrzej Lewandowski, lata -60-te. XX w.]

Krzyż usytuowany na Piaskach w miejscu kaźni ze stycznia 1945 r. (foto z 2015 r.)

Pomnik poświęcony pamięci zamordowanych płońszczan. Odsłonięto go w 1968 r., w pobliżu miejsca zbrodni (foto z 2002 r.)